|
|
|
©Designed byATA 2000
10 Aralık 1948
İnsanlık ailesinin tüm üyelerinin ayrılmaz bir parçası olan onura ve bu üyelerin eşit ve devredilemez haklarına gösterilecek saygı, özgürlük, adalet ve dünya barışının temeli olduğuna göre;
İnsan haklarının tanınmaması ve çiğnenmesi insanlık vicdanını isyan ettirecek vahşiliklere yol açtığına; söz ve inanç özgürlüğüne dayanan, yılgınlık ve yoksunluktan kurtulmuş bir dünyanın kurulması insanların en yüce özlemi olduğuna göre;
İnsanın baskıya ve baskı yönetimine son çare olarak ayaklanma zorunda kalmaması için insan haklarının bir hukuk rejimi ile korunması temel bir zorunluluk olduğuna göre;
Birleşmiş milletler halkları, Antlaşma içinde, insanın temel haklarına, erkek ve kadınların onur ve değerine olan inançlarını bir kez daha belirttiklerine, toplumsal gelişmeyi özendirmeye ve daha geniş bir özgürlük içinde daha iyi yaşam koşulları kurmaya karar verdiklerine göre;
Üye devletler, BM örgütü ile işbirliği yaparak insan haklarına ve temel özgürlüklerine tüm dünyaca gerçekten saygı gösterilmesinin sağlanmasını üstlendiklerine göre;
Bu hakların ve özgürlüklerin herkesçe aynı biçimde anlaşılması yukarıdaki üstlenmenin eksiksiz bir biçimde yerine getirilmesi için son derece önemli olduğuna göre; uluslararası dostça ilişkilerin gelişmesinin sağlamanın şart olduğuna inandığına göre;
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, İş bu İnsan Hakları Bildirgesi'ni bütün halkların ve bütün ulusların, gerçekleştirmek için çaba göstermeleri gereken bir ideal olarak ilan eder;
ta ki bütün bireyler ve bütün sosyal gruplar bu Bildirge'yi hiçbir zaman akıllarından çıkarmasınlar, öğretim ve eğitim yoluyla bu haklara ve özgürlüklere saygıyı aşılamayı bilsinler ve hem ulusal hem de uluslararası düzeyde bu hak ve özgürlüklerin, gerek üye devlet halkları arasında gerekse bu devletlerin yönetimi altındaki topraklarda, evrensel ve etkin bir
biçimde tanınmasını ve uygulanmasını sağlasınlar.
Madde 1.
Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdan sahibidirler, birbirlerine kardeşlik duygusuyla davranmalıdırlar.
Madde 2.
Herkes, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya başka herhangi bir görüş, ulusal veya toplumsal köken, zenginlik, doğum veya başka herhangi bir ayrım gözetilmeksizin bu Bildirge ile ilan edilen bütünhaklardan ve özgürlüklerden yararlanabilir.
Ayrıca, ister bağımsız ülke uyruğu olsun, ister vesayet altında ya da özerklikten yoksun ya da egemenliği herhangi bir şekilde kısıtlanmış ülke yurttaşı olsun, bir kişi hakkında, uyruğunda bulunduğu ülkenin siyasal,
hukuksal veya uluslararası statüsünden kaynaklanan herhangi bir ayrım yapılamaz.
Madde 3.
Herkesin yaşama, özgürlük ve kişi güvenlik hakkı vardır.
Madde 4.
Hiç kimse kölelik ya da kulluk altında bulundurulamaz, kölelik ve
köle ticareti her şekliyle yasaktır.
Madde 5.
Hiç kimseye işkence yapılamaz, zalimce, insanlık dışı, aşağılatıcı
ceza ya da işlem uygulanamaz.
Madde 6.
Herkes, bulunduğu her yerde, hukuksal kişiliğinin tanınması hakkına sahiptir.
Madde 7.
Yasa önünde herkes eşittir ve ayrım gözetilmeksizin yasanın korunmasından herkesin eşit olarak yararlanma hakkı vardır. Herkesin bu Bildirgeye aykırı her türlü ayrım gözetici işleme karşı ve böyle işlemler için yapılacak her türlü kışkırtmaya karşı eşit korunma hakkı vardır.
Madde 8.
Herkesin anayasa ya da yasanın kendisine tanıdığı temel haklara aykırı işlemlere karşı doğrudan doğruya yetkili ulusal yargı organlarına başvurma hakkı vardır.
Madde 9.
Hiç kimse keyfi olarak tutuklanamaz, alıkonulamaz ve sürgün edilemez.
Madde 10.
Herkesin, hak ve yükümlülükleri belirlenirken ve kendisine bir suç yüklenirken, davasının bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından hakça ve açık olarak görülmesini istemeye hakkı vardır.
Madde 11.
a. Yasalara karşı bir eylemde bulunmakla suçlanan her kişi, savunması için gerekli tüm güvencelerin kendisine sağlandığı açık bir yargılama sonunda yasal olarak suçluluğu saptanana kadar suçsuz sayılır.
b. Hiç kimse işlendikleri sırada ulusal ya da
uluslararası hukuka göre suç oluşturmayan eylem ya da ihmalden dolayı mahkum edilemez. Aynı şekilde, suçun işlendiği sırada uygulanan cezadan daha ağır bir cezaya çarptırılamaz.
Madde 12.
Kimsenin özel yaşamına, ailesine, konutuna ya da haberleşmesine keyfi olarak karışılamaz, onur ve şöhretine saldırılamaz. Herkes bu tür müdahale ve saldırılara karşı yasa tarafından korunma hakkına sahiptir.
Madde 13.
a. Bir devlet içinde özgür olarak dolaşmak ve yerleşeceği yeri seçmek herkesin hakkıdır.
b. Herkesin kendi ülkesi de dahil, herhangi bir ülkeden ayrılmak ve ülkesine dönmek hakkı vardır.
Madde 14.
a. Herkesin zulüm altında başka ülkelere sığınma ve sığınma olanaklarından yararlanma hakkı vardır.b. Gerçekten siyasal nitelik taşımayan suçlardan veya Birleşmiş Milletlerin amaç ve ülkelerine aykırı eylemlerden doğan kovuşturma durumunda bu haktan yararlanılamaz.
Madde 15.
a. Her bireyin bir yurttaşlığa hakkı vardır.b. Hiç kimse keyfi olarak yurttaşlığından veya yurttaşlığını değiştirme hakkından yoksun bırakılamaz.
Madde 16.
a. Evlenme çağına gelen her erkek ve kadın ırk, yurttaşlık ya da din bakımından hiçbir kısıtlama olmaksızın evlenme ve aile kurma hakkına sahiptir. Kadın ve erkek evlenmekte, evlilik sırasında ve
evliliğin sona erdirilmesinde eşit haklardan yararlanırlar.b. Evlenme sözleşmesi, ancak evlenecek kişilerin özgür ve tam iradeleriyle yapılır.
c. Aile, toplumun doğal ve temel unsurudur, toplum ve devlet tarafından korunur.
Madde 17.
a. Herkes tek başına ya da toplu olarak mülkiyet hakkına sahiptir.b. Hiç kimse keyfi olarak mülkiyetinden yoksun bırakılamaz.
Madde 18.
Herkes düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne sahiptir; bu hak herkes için yalnız ya da topluca, gerek kamu önünde gerekse özel olarak öğretimle, uygulamalarla, tapınmayla ya da dinsel yükümlülükleri yerine getirerek dinini ya da inancını ortaya koymak özgürlüğünü de içerir.
Madde 19.
Herkes görüşlerinde ve görüşlerini açıklamada özgürdür.
Bu özgürlük; görüşlerinden dolayı rahatsız edilmeme, ülke sınırları gözetilmeksizin bilgi ve düşünceleri her yoldan araştırma, elde etme ve yayma hakkını da içerir.
Madde 20.
a. Herkesin silahsız ve saldırısız toplanma, dernek kurma ve derneğe katılma özgürlüğü vardır.b. Hiç kimse bir derneğe girmeye zorlanamaz.
Madde 21.
a. Herkesin, doğrudan veya özgürce seçilmiş temsilciler
aracılığı ile ülkesinin yönetimine katılma hakkı vardır.b. Herkesin ülkesinin kamu hizmetlerinden eşit olarak
yararlanma hakkı vardır.c. Kamu iktidarının otoritesi halkın iradesine dayanır.
Bu irade, gizli veya serbestliği sağlayacak benzeri bir yöntemle genel ve
eşit oy verme yoluyla yapılacak ve belirli aralıklarla tekrarlanacak dürüst
seçimlerle belirlenir.
Madde 22.
Herkes, toplumun bir üyesi olarak, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Bu hak her insanın, ulusal çaba ve uluslararası işbirliği sayesinde, her ülkenin örgütlenmesi ve kaynakları göz önünde tutularak,
kişiliğinin gelişmesi ve insanlık onurunun korunması için vazgeçilmez sayılan ekonomik, sosyal ve kültürel haklarını elde etmesine olanak vermelidir.
Madde 23.
a. Herkesin çalışmaya, işini özgürce seçmeye, adaletli ve elverişli koşullarda çalışmaya ve işsizliğe karşı korunmaya hakkı vardır.b. Herkesin, hiçbir bir ayrım gözetmeden, eşit işe eşit ücret hakkı vardır.
c. Herkesin kendisi ve ailesi için insan onuruna yaraşır ve her türlü sosyal koruma önlemleriyle desteklenmiş bir yaşam sağlayacak adil ve elverişli bir ücrete hakkı vardır.
d. Her insanın çıkarlarını korumak için sendika kurma veya sendikaya üye olma hakkı vardır.
Madde 24.
Herkesin dinlenmeye, eğlenmeye, özellikle çalışma süresinin makul ölçüde sınırlandırılmasına ve belirli dönemlerde ücretli izne çıkmaya hakkı vardır.
Madde 25.
a. Herkesin kendisinin ve ailesinin sağlık ve refahı için beslenme, giyim, konut ve tıbbi bakım hakkı vardır. Herkes, işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık ve kendi iradesi dışındaki koşullardan
doğan geçim sıkıntısı durumunda güvenlik hakkına sahiptir.b. Anaların ve çocukların özel bakım ve yardım görme hakları vardır. Bütün çocuklar, evlilik içi veya evlilik dışı doğmuş olsunlar, aynı sosyal güvenceden yararlanırlar.
Madde 26.
a. Her insanın öğrenim hakkı vardır. Eğitim, en azından ilk ve temel eğitim aşamasında parasızdır. İlköğretim zorunludur. Teknik ve mesleki eğitim herkese açıktır. Yükseköğretim, yeteneklerine göre herkese tam bir eşitlikle açık olmalıdır.b. Eğitim insanın kişiliğinin tam olarak gelişmesini sağlamalı ve insan haklarıyla temel özgürlüklere saygıyı pekiştirmelidir. Eğitim, bütün uluslar, ırklar ve dini topluluklar arasında anlayış, hoşgörü ve dostluğu özendirmeli ve Birleşmiş Milletlerin barışı koruma yolundaki çalışmalarını geliştirmeye yönelik olmalıdır.
c. Ana ve babalar çocuklarına verilecek eğitim seçiminde, öncelikle hak sahibidirler.
Madde 27.
a. Her insan, toplumun kültürel yaşamına özgürce katkıda bulunmak, güzel sanatlarından yararlanmak, bilimsel gelişmelere katılmak ve bunların sonuçlarından yararlanmak hakkına sahiptir.b. Herkesin ürettiği bilim, edebiyat ve sanat
ürünlerinden doğan maddi ve manevi çıkarlarının korunmasına hakkı vardır.
Madde 28.
Herkesin bu Bildirgede öngörülen hak ve özgürlüklerin
gerçekleşeceği bir toplumsal ve uluslararası düzene hakkı vardır.
Madde 29.
a. Her insanın kişiliğinin özgürce ve tam olarak gelişmesine olanak verecek bir topluluğa karşı yükümlülükleri vardır.b. Herkes haklarını kullanırken ve özgürlüklerinden yararlanırken, başkalarının hak ve özgürlüklerinin tanınması ve bunlara saygı gösterilmesinin sağlanması ve demokratik bir toplumda genel ahlak ve kamu düzeniyle genel refahın gereklerinin karşılanması amacıyla yalnız yasayla belirlenmiş sınırlamalara uymak zorundadır.
c. Bu hak ve özgürlükler hiçbir koşulda Birleşmiş Milletlerin amaç ve ilkelerine aykırı olarak kullanılamaz.
Madde 30.
Bu Bildirgenin hiçbir hükmü, herhangi bir devlet, topluluk veya kişiye, Bildirge'de yer alan hak ve özgürlüklerden herhangi birinin yok edilmesine yönelik bir eyleme ya da etkinliğe girişme hakkını veremez.©Designed byATA 2000